Trete Nedir
Trete Nedir?
Trete kavramı, Fransızcada yer alan “traité” sözcüğünden türemiş bir sigortacılık terimidir. Kelime anlamı olarak da “anlaşma” şeklinde tanımlanabilir. Reasürans uygulamalarında risk devir işlemlerinin kapsamını ve prosedürlerini belirlemek için yapılan anlaşmalar, trete olarak adlandırılır.
Trete nedir sorusunun yanıtı, daha çok sigortacılık sektöründe faaliyet gösteren şirketleri ilgilendirir. Sigorta şirketleri, kendi mali güçleri doğrultusunda bir dizi riskler üstlenir. Gerçek ve tüzel kişilerle yapılan sigorta sözleşmeleri neticesinde alınan riskler devredilebilir. Risklerin devredilmesi işlemi reasürans, daha güçlü mali yapıya sahip oldukları için bu riskleri üstlenen büyük şirketler ise reasürör şeklinde isimlendirilir. Alınan risklerin devredilebilmesi, sigorta şirketi ile reasürans şirketi arasında yapılan anlaşma doğrultusunda gerçekleşir. Sedan şirket ile reasürans şirketi arasındaki bu anlaşma, trete olarak anılır.
Ana sigorta şirketi ile reasürans şirketi arasındaki risk devirleri, ihtiyati ve otomatik olmak üzere iki şekilde gerçekleşir. İhtiyati paylaşımlarda her iki taraf da serbest hareket eder. Aralarında önceden yapılan bir anlaşma olmadığı için, tarafların herhangi bir mecburiyeti de bulunmaz. Bu yüzden de tretelerin, ihtiyati paylaşımlarla alakalı bir kavram olmadığı söylenebilir.
Otomatik risk paylaşımları ise iki tarafın karşılıklı mutabık kaldıkları sözleşmeler üzerinden gerçekleştirilir. Yapılan sözleşmeler trete olarak adlandırılır ve her iki taraf da bu sözleşmelerin getirmiş olduğu yükümlülükleri yerine getirme mecburiyeti taşır. Sedan taraf, yani ana sigorta şirketi, devredeceği riskleri; reasürör taraf ise üstleneceği riskleri açık bir şekilde bu sözleşmelerde belirtir. Primin iki taraf arasında nasıl bölüşüleceği de yapılan trete anlaşmasında yer alır.
Trete Tipleri Nelerdir?
Sedan sigorta şirketleri ile reasürans şirketleri arasında yapılan tretelerin farklı türleri bulunur. Treteler, temelde bölüşmeli ve bölüşmesiz olmak üzere iki başlık altında değerlendirilir. Yaygın trete tipleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Quota Share Treaty (Kota Payı): Bu anlaşma türünde sigorta şirketi, riski belli bir oranda reasürans şirketine devreder. Devir oranı, iki taraf arasındaki mutabakat ile belirlenir. Reasürans şirketi, devredilen risk oranında teminata katkı yapar. Örneğin anlaşma ile sedan şirket risklerin yüzde 20’lik kısmını devrederse, olası bir hasar durumunda da reasürans şirketi zararın yüzde 20’lik kısmını karşılar.
- Surplus Treaty (Artan - Eksedan): Eksedan anlaşmalarda, belirli bir hasar miktarı belirlenir ve o hasar miktarının üzerindeki risk reasürans şirketine devredilir. Riskin gerçekleşmesi durumunda reasürans şirketi, belirlenmiş olan miktarın üzerindeki zararı karşılar. Örneğin sedan şirket, bir araç için 100.000 TL’ye kadar doğabilecek riskleri kendi üzerine alır ve bu tutarın üzerindeki hasarları reasürans şirketine devrederse; 125.000 TL tutarında bir zarar oluşması halinde, 25.000 TL’lik kısım reasürans şirketince karşılanır.
- Stop Loss Treaty (Zarar Durdurma): Sigorta şirketlerinin zarar etmelerini önlemeyi amaçlayan bu trete türü, belirli bir zaman aralığında meydana gelen zararları güvence altına alır. Buna göre sigorta şirketleri, ilgili dönem içerisindeki zararları için bir sınır belirler ve bu sınırın üzerinde zarar etme risklerini reasürans şirketlerine devreder. Bir nevi sigorta şirketi, kendini sigortalar. Anlaşmada belirlenen dönem içerisinde, belirlenen tutardan daha fazla zarar doğması halinde, reasürans şirketi bu zararı karşılar.
Güncellenme tarihi: 01.01.2025